Zrównoważony rozwój biomasy, Dokumenty pozostałe [wiedza]
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Науковий вісник НЛТУ України. – 2008. – Вип. 18.12
французский регулярный или итальянский террасирований сады окончатель-
но не утратили в будущем свои отличительные черты и сохранили культур-
ные традиции народов, их породивших для радости грядущих поколений.
Литература
1. Фицжеральд С.П.
Китай. Краткая история культуры. : пер. с англ. Р.В. Котенко / под
ред. Е.А. Торчинов. – СПб. : Изд-во "Евразия", 1998. – 456 с.
2. Иэнага Сабуро
История японской культуры : пер. с яп. Б.В. Поспелова / авт. предисл.
В.А. Кривцов / под ред. В.С. Гривнин. – М. : Изд-во "Прогресс", 1972. – 230 с.
3. Nakane Kinsaku
. Kyoto gardens / Translated by Money L. Hickman and Kaichi Minobe. –
Osaka: Hoikusha publishing co. Ltd, 1987. – 123 p.
4. Голосова Е.В.
Японский сад: история и искусство. – М. : Изд-во МГУЛ, 2002. – 284 с.
5. Голосова Е.В.
Ландшафтное искусство Китая. – М. : Изд-во "Наталис", 2008. – 328 с.
УДК 631.535 Dr inż. Jacek Wereszczaka – Kierownik Pracowni Ogólnej
Uprawy Roli i Roślin, Akademia Rolnicza w Szczecinie
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ A PRODUKCJA BIOMASY JAKO
ODNAWIALNEGO ŹRÓDŁA ENERGII NA GRUNTACH ORNYCH
W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
Пропаганда рівномірного використання натуральних засобів з деталь-
ним аналізом охорони потенціалу ґрунтів лежить в основі розвитку міських
та сільських територій.
Propagowanie zasady zrównoważonego korzystania z zasobów naturalnych
ze szczególnym uwzględnieniem ochrony potencjału produktywnego gleb leży u
podstaw rozwoju obszarów miejskich i wiejskich.
Jednym z elementów Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, prowad-
zonej również w Polsce, jest zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance).
Każde gospodarstwo ubiegające się o płatności bezpośrednie musi spełnić określo-
ne wymagania w zakresie ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności oraz
dobrostanu zwierząt. Względy ekonomiczne mogą stać się przeszkodą w realizacji
tych postanowień. Jednym z celów wprowadzenia zasady wzajemnej zgodności
jest utrzymanie całego rozłogu gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej (GAEC –
Good Agricultural and Environmental Conditions) poprawiając jednocześnie
długotrwałość rolnictwa europejskiego. Takie postępowanie zapewnić może
ochronę krajobrazu oraz sprzyjać będzie dziedzictwu narodowemu obszarów wi-
ejskich.
Realizacja postanowień dotyczących ograniczenia emisji gazów cieplarni-
anych do atmosfery, zapisanych w protokole z Kioto w 1997 roku wymusza ogra-
niczenie nakładów energetycznych oraz zwiększenie efektywności energetycznej
procesów produkcji na świecie.
Działania w rolnictwie, jednym z najbardziej energochłonnym dziale pro-
dukcji światowej, powinny skupiać się w między innymi na:
●
poprawieniu efektywności energetycznej produkcji polowej,
●
retencjonowaniu gazów cieplarnianych poprzez prowadzenie zrównoważonej gos-
podarki leśnej,
65
1. Ландшафтна архітектура в контексті сталого розвитку
Національний лісотехнічний університет України
●
promowaniu zrównoważonych form rolnictwa,
●
stosowaniu energooszczędnych technologii uprawy roli sprzyjających sekwestracji
węgla w glebie,
●
wdrażaniu technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii.
Zgodnie ze Wspólną Polityką Rolną (CAP) Unii Europejskiej, w pierwszej
kolejności należy zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe drastycznie
przyrastającej populacji ludzkiej. Produkty żywnościowe znajdujące się na rynku
konsumpcyjnym powinny charakteryzować się wysoką jakością i smakowitością.
Osiągnięcie tego celu jest możliwe po wprowadzeniu i upowszechnieniu zasady
rolnictwa przyjaznego dla środowiska naturalnego, przy zachowaniu godziwego
poziomu dochodów rolników. Kolejnym zadaniem rolnictwa jest produkcja pasz,
następnie surowców przemysłu odzieżowego. Po zaspokojeniu podstawowych
potrzeb społeczeństwa kolejnym zadaniem rolnictwa jest dostarczenie surowców z
przeznaczeniem na cele energetyczne.
Odnawialne Źródła Energii (OZE): energia Słońca, wiatru i wody oraz ge-
otermalna w 2003 roku, dostarczyły jedynie 20,3 % całkowitej energii pozyskanej
ze źródeł odnawialnych (Ryc. 1).
Ryc. 1. Energia ze źródeł odnawialnych z podziałem na jej rodzaje
Podstawowym surowcem energetycznym, w pełni odnawialnym jest bi-
omasa. Prognozy przedstawiane przez ekspertów unijnych wskazują jednoznacznie
na tereny leśne, grunty orne, łąki i pastwiska jako miejsce produkcji biomasy – od-
nawialnego surowca energetycznego (OSE). W najbliższym czasie przyrost energii
pozyskiwanej z biomasy będzie nieproporcjonalnie duży w porównaniu do innych
źródeł (Ryc. 2)
Takie zmiany polityki energetycznej zwiększyć mogą presję na środowisko
naturalne poprzez rabunkową gospodarkę leśną, czy degradację gleb w wyniku
zwiększenia intensywności produkcji, zarówno na gruntach ornych, jak i na łąkach
czy pastwiskach.
W oparciu o dane geograficzne, klimatyczne, z pominięciem warunków
glebowych, Metzger i in. (2005) oraz Jongman i in. (2005) dokonali podziału Eu-
ropy na Strefy Środowiskowe (Environmental Zones -EnZs). Z osiemdziesięciu
czterech różnych stref autorzy ci wyodrębnili 13 stref głównych (EnZs):
66
Збірник науково-технічних праць
Науковий вісник НЛТУ України. – 2008. – Вип. 18.12
Alpine north, Alpine south, Boreal, Nemoral, Continental, Atlantic North,
Atlantic, Central, Lusitanian, Pannonian, Mediteranean Mountains, Mediterranean
North, Mediterranean South (Ryc. 3).
Ryc. 2. Prognozy poziomu produkcji energii (M toe) oraz rozwoju poszczególnych
odnawialnych źródeł energii
Ryc. 3. Strefy Środowiskowe w Europie (Environmental Zones -EnZs)
Strefa kontynentalna (Continental – EnZ) jest obszarem szczególnie
cennym pod względem krajobrazowym, przyrodniczym i kulturowym, jednoc-
67
1. Ландшафтна архітектура в контексті сталого розвитку
Національний лісотехнічний університет України
ześnie notuje się tutaj dużą różnorodność glebową. Wartość rolniczej przestrzeni
produkcyjnej jest niezwykle wysoka.
Lokalnie czynniki geologiczne hydrologiczne, glebowe oraz bioróżnorod-
ność szaty roślinnej decydują o produktywności pola, lasu, łąki czy pastwiska –
gospodarstwa rolnego, całego obszaru i strefy.
Mając na uwadze ważną rolę gruntów ornych tej strefy w zaopatrzeniu
przemysłu energetycznego w surowce, głównie w biomasę, oraz ich potencjał pro-
dukcyjny należy propagować zrównoważoną gospodarkę rolną, ukierunkowaną na
ochronę środowiska naturalnego, poprzez ochronę wód i gleb.
Stosowanie technologii o ograniczonej intensywności zabiegów upra-
wowych (Conservation tillage) do siewu bezpośredniego nasion w glebę nieup-
rawną (No-Till) może przyczynić się do zwiększenia zawartości substancji orga-
nicznej w wierzchnich warstwach profilu glebowego. Większa sekwestracja węgla
w glebie w wyniku nowoczesnych technologii uprawy roli ograniczy dynamiczny
wzrost koncentracji CO
2
w powietrzu (Ryc. 4) redukując, w ograniczonym stopniu,
efekt cieplarniany.
Produkcja energii z biomasy w Unii Europejskiej, w 2030 roku, wyniesie w
warunkach korzystnych 142,4 (5960,9 PJ), przy mniej korzystnych 104,9 M toe
(4 392,8 PJ).
Na podstawie oszacowanego zapotrzebowania na energię ze źródeł odna-
wialnych wynikającą z postanowień zapisanych w protokole z Kioto, a potwi-
erdzonych na szczycie klimatycznym w Poznaniu, dla krajów Unii obliczono po-
wierzchnię gruntów, które mają być przeznaczone na produkcję biomasy – odna-
wialnego źródła energii (OZE).
Ryc. 4. Wzrost koncentracji CO
2
pod wpływem działalności człowieka
Powierzchnia gruntów w 2020 r. wyniesie 17 952,5 tys. ha w tym:
13 432,6 tys. ha gruntów ornych oraz 4 519,9 tys. ha użytków zielonych i sadów.
Do 2030 roku szacowany wzrost powierzchni użytkowanej ogółem w tym celu
wyniesie 12 %, tj. do 20 164,3 tys. ha, w tym o 7 % wzrośnie powierzchnia
68
Збірник науково-технічних праць
Науковий вісник НЛТУ України. – 2008. – Вип. 18.12
gruntów ornych i aż o 30 % powierzchnia użytków zielonych i sadów, w porówna-
niu do prognoz dla 2020 r.
Znaczna część surowców do produkcji energii będzie produkowana w stre-
fie Kontynentalnej, dla której eksperci unijni rekomendują następujące gatunki
roślin uprawnych w celu produkcji surowców energetycznych:
●
pszenica, rzepak, burak cukrowy, jęczmień, słonecznik, ziemniaki, kukurydza,
pszenżyto, żyto, owies, koniczyna czerwona, oraz dodatkowo: konopie, gorczyca,
len;
●
a z roślin wieloletnich:
trawy, miskant, proso rózgowate, mozga trzcinowata,
drzewa w celu założenia plantacji (short rotation forest) topola i wierzba.
Strefę Kontynentalną charakteryzują następujące dane (Raport EEA
12/2007):
●
średnie wzniesienie nad poziom morza – 435 m,
●
długość okresu wegetacji – 227 dni,
●
roczna suma aktywnych temperatur – 3 294
o
C,
●
roczna suma opadów atmosferycznych -743 mm,
●
lesistość – 33,0 %,
●
grunty orne – 61,8 %,
●
użytki zielone – 16,8 %,
●
erozja mechaniczna gleb (zagęszczenie) – poziom średni (Medium),
●
erozja chemiczna gleb (zanieczyszczenie pestycydami) – poziom średni,
●
powierzchnia odłogów mała (Low).
W strefie tej znajdują się kraje byłego bloku wschodniego: Czechy,
Białoruś, Polska, Słowacja, Ukraina, Węgry.
Jednym z głównych producentów biomasy w Unii Europejskiej będzie
Polska (tab.1). Powierzchnia przeznaczona pod uprawy roślin jako surowca ener-
getycznego w Polsce w 2030 roku wyniesie 5,045 mln ha, co będzie stanowiło
25 % całkowitej powierzchni gruntów rolnych przeznaczonych na ten cel w całej
Unii Europejskiej. Uprawa roślin w celach energetycznych uprawnia do otrzyma-
nia dodatkowych dopłat, które jak podaje Wereszczaka (2008 b) w nieznacznym
stopniu poprawiają opłacalność ich uprawy.
Tabela 1. Deklarowane powierzchnie gruntów rolnych do uprawy biomasy w
wybranych krajach Unii Europejskiej dla lat 2010 i 2020 (tys. ha)
Prognoza dla lat
Kraj Unii
Europejskiej
2010
2020
Grunty
orne
Użytki zielo-
ne i sady
Grunty
orne
Użytki zi-
elone i sady
Razem
Razem
Republika
Federalna Niemiec
290,3
264,1
554,4
0,0
572,6
572,6
Francja
535,8
453,6
989,4
0,0
1 208,0
1 208,0
Hiszpania
2 705,9
0,0
2 705,6
2 459,2
0,0
2459,2
Litwa
524,0
0,0
525,0
1 054,6
0,0
1 054,6
Polska
3 823,2
332,9
4 156,1
4 525,1
520,6
5 045,0
W Polsce obszary wiejskie to 93,4 % powierzchni kraju (312 tys. km
2
),
większość zdominowana jest przez rolnictwo i gospodarkę żywnościową. Z gospo-
darstwami indywidualnymi związane jest 7,5 mln ludności, kolejne 2,2 mln pro-
69
1. Ландшафтна архітектура в контексті сталого розвитку
[ Pobierz całość w formacie PDF ]