Zeszyt1, Skala gotowości szkolnej SGS, Płyta CD, Doradca Nauczyciela Sześciolatków
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1
Konteksty
gotowości szkolnej
Renata Michalak
Elżbieta Misiorna
RECENZENT:
dr hab. Halina Sowińska, prof. UAM
REDAKCJA:
Anna Zawada
KOREKTA:
Maciej Byliniak
PROJEKT GRAFICZNY:
Piotr Bukowski
WWW.RCG.PL
SKŁAD KOMPUTEROWY:
Krzysztof Trzewiczek
WYDAWCA:
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej
ul. Polna 46A
00-644 Warszawa
tel.: 022 825 44 51 (do 53)
tel./fax: 022 825 83 15
e-mail: wydawnictwa@cmppp.edu.pl
ISBN 83-60475-02-4
978-83-60475-02-7
ISBN 83-60475-04-0
978-83-60475-04-1
DRUKARNIA:
Toruńskie Zakłady Graficzne Zapolex Sp. z o.o.
ul. Gen. Sowińskiego 2/4
87-100 Toruń
PUBLIKACJA POWSTAŁA W RAMACH PROJEKTU „BADANIE GOTOWOŚCI SZKOLNEJ SZEŚCIOLATKÓW”
WSPÓŁFINANSOWANEGO Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO W RAMACH SPO — RZL 2004-2006
© Copyright Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej
Warszawa 2006
Spis treści
WPROWADZENIE
ROZDZIAŁ 1
Gotowość, dojrzałość szkolna dziecka a dojrzałość instytucjonalna
Renata Michalak, Elżbieta Misiorna
ROZDZIAŁ 2
Dojrzałość szkolna w świetle zadań rozwojowych dziecka
Renata Michalak
ROZDZIAŁ 3
Aktywność jako mechanizm osiągania gotowości szkolnej przez dziecko
Renata Michalak
ROZDZIAŁ 4
Gotowość szkolna jako wyznacznik jakości funkcjonowania dziecka w roli ucznia
Renata Michalak, Elżbieta Misiorna
ROZDZIAŁ 5
Zadania edukacyjne kluczem do rozwoju dziecka
Renata Michalak, Elżbieta Misiorna
ROZDZIAŁ 6
Edukacyjne wsparcie dziecka w osiąganiu dojrzałości szkolnej
Renata Michalak
ROZDZIAŁ 7
Przykłady rozwiązań praktycznych — storyline i metoda projektów
Renata Michalak, Elżbieta Misiorna
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA
2
4
8
15
19
23
29
36
44
46
Wprowadzenie
Spojrzenie na problem gotowości szkolnej,
i to w odmiennej niż dotąd perspektywie, wy-
maga nowego sposobu myślenia o dziecku i jego
rozwoju. Dziecko należy postrzegać jako pełno-
wartościową i stale zmieniającą się jednostkę,
która znajdując się w momencie rozwojowym
determinującym przebieg całego jej życia, wy-
maga szczególnej troski i wsparcia. Strategia
postępowania musi zatem respektować unikalne
właściwości dziecka, które wyrażają się tym, że
potrafi ono samo doświadczać życia i wychodzić
poza aktualnie opanowane standardy funkcjo-
nowania. Dziecko jest istotą w znacznym stop-
niu autonomiczną, co nie oznacza, że niezależ-
ną. Jednocześnie charakteryzuje je niezwykłe
otwarcie na zmiany, zdolność przyjmowania,
przechowywania i interpretowania informacji,
co powoduje, że nieustannie przekracza wła-
sne możliwości. W procesie osobistego rozwo-
ju dziecko dąży do samorealizacji i autokreacji
i buduje własną tożsamość poprzez doświadcza-
nie siebie w relacjach z osobami z najbliższego
środowiska. Przypisywanie dziecku zdolności
do nieograniczonego rozwoju wymaga zastano-
wienia się nad jego istotą. Rozwój nakłada się
na całą biografię jednostki i w znacznej mierze
zależy od bogactwa sytuacji i wydarzeń, z któ-
rymi dziecko spotka się na drodze swego życia.
Jakość konfrontacji z nimi niesie możliwości
i szanse dokonywania się zmian rozwojowych.
Do takich sytuacji niewątpliwie zaliczyć można
przekraczanie przez dziecko pierwszego progu
szkolnego.
Wobec tego problem gotowości szkolnej
dziecka wymaga holistycznego ujęcia uwzględ-
niającego różne konteksty. Podejmując się za-
dania zaprezentowania głównych kontekstów
gotowości szkolnej, należy wziąć pod uwagę te
aspekty, które ukazują i analizują sens, istotę,
przebieg i uwarunkowania jej osiągania.
Niewątpliwie takim kontekstem jest
kontekst
rozwojowy
, który gotowość szkolną ujmuje
w perspektywie określonej koncepcji rozwoju
dziecka, ukazując jego przyczyny, przebieg,
indywidualność i niepowtarzalność. Istotne
miejsce zajmują tu także osobiste strategie na-
bywania przez dziecko kompetencji. W analizie
przebiegu i uwarunkowań dojrzałości szkolnej
należy zapewne uwzględnić
kontekst kulturo-
wo-społeczny
, który podkreśla rolę środowiska
życia dziecka w jego rozwoju. Ważne dla obrazu
zjawiska gotowości szkolnej jest także zwróce-
nie uwagi na jej edukacyjne uwarunkowania,
a więc na jakość doświadczanych przez dziec-
ko ofert edukacyjnych, relacji z nauczycielami
i środowiskiem edukacyjnym, a także na same
założenia edukacji, czyli na jej cele, wartości
i treści. Ten kontekst można nazwać
kontek-
stem edukacyjnym
.
Ostatni kontekst, który jest
przedmiotem tego opracowania, to
kontekst
materialno-przestrzenny
. Koncentruje się on
na ukazaniu wpływu określonych właściwości
instytucji, jakimi są przedszkola i szkoły, a więc
ich architektury, infrastruktury, zasobności
w środki dydaktyczne, wielkości i sposobu zago-
spodarowania przestrzeni.
Kompleksowe ujecie tych kontekstów, zro-
zumienie ich istoty i funkcji w tym złożonym
i dynamicznym procesie osiągania przez dziecko
dojrzałości szkolnej, oznacza konieczność hory-
zontalnego i wertykalnego ujmowania samego
rozwoju dziecka, jak i powinności w tym za-
kresie przedszkola i szkoły. Jest to więc przede
wszystkim budowanie trwałych pomostów mię-
dzy tymi istotnymi środowiskami funkcjonowa-
nia dziecka i zarazem kreślenie daleko idących
2
perspektyw jego rozwoju. Przy tym nie mniej
istotne, a może najważniejsze, jest zdefiniowa-
nie roli nauczyciela, jako osoby wspierającej,
której rodzice powierzają dziecko z nadzieją, że
uczyni wszystko, by było ono szczęśliwe na dro-
dze swego edukacyjnego rozwoju i wspięło się
na jej szczyty, pokonując własne ograniczenia
i słabości. Takie ujęcie funkcjonowania nauczy-
ciela zakłada, że jest on osobą bardzo bliską
dziecku i dla niego ważną, a przy tym kompe-
tentną, mądrą i silną. Niezwykle trafnie rolę na-
uczyciela charakteryzuje A.I.Brzezińska (2005,
s. 39), podkreślając, że im dziecko jest młodsze,
tym bardziej zależy od drugiej osoby. Spod tego
wpływu może się łatwo uwolnić, gdy staje się
dojrzałym człowiekiem, ale „prawdą jest i to, że
gdy ścieżka, którą idziemy od początku naszego
życia, jest wąska i obudowana wysokim murem
zakazów, bardzo trudno jest uwierzyć w to, że
może być inaczej, i trudno mieć nadzieję, że
uda się osiągnąć sukces, gdy wyjdzie się poza
ten mur. Zatem najważniejszy czynnik sprzy-
jający naszemu rozwojowi to drugi człowiek,
dający nam nadzieję i pozwalający, a nawet za-
chęcający do przeskakiwania murów”.
Ze względu na ograniczone ramy niniejsze-
go opracowania oraz przyjęte cele, wyróżnione
konteksty gotowości szkolnej zostały tu opisa-
ne i wyjaśnione w różnym stopniu. Szczególnie
dużo miejsca poświęcono ukazaniu istoty, zna-
czenia i roli kontekstów rozwojowego i eduka-
cyjnego, natomiast pozostałe zostały jedynie
zasygnalizowane.
Mamy w związku z tym nadzieję, że Czytelnik
odnajdzie tu nie tylko teoretyczne rozważania,
ale i praktyczne wskazówki, jak stawać się na-
uczycielem „wpisanym w rozwój dziecka” i jak
efektywnie organizować edukację opartą na jego
aktywnym uczestnictwie, która stwarza gwaran-
cje satysfakcjonującego przekraczania progów
na drodze edukacyjnego rozwoju dziecka.
ZESZYT 1
3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]