Zielony Toruń, TORUŃ - moje miasto
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Zielony Toruń
Toruń uznawany jest za zielone miasto.
Poza parkami, skwerami, zieleńcami rozwinięta jest urządzona zieleń przyuliczna. Czasem jednak
może okazać się denerwujące gdy drzewa skutecznie osłaniają ciekawy obiekt czy widok.
Na obszarze miasta i jego obrzeżach wiele jest także obiektów przyrodniczych objętych ochroną
prawną (więcej patrz niżej:
Ochrona przyrody
).
Do najciekawszych i najczęściej uczęszczanych obiektów parkowych w Toruniu
należą:
•
planty
wokół zespołu staromiejskiego,
•
ciągnący się na zachód pas w postaci:
•
Doliny Marzeń
,
•
Ogrodu Zoobotanicznego
oraz
•
Parku na Bydgoskim Przedmieściu
wraz z Błonami nadwiślańskimi,
•
Barbarka
- duże obszary leśnie w północno-zachodniej części Torunia,
•
leżąca po przeciwnej stronie Wisły wyspa
Kępa Bazarowa
z rezerwatem w postaci lasu łęgowego.
•
Park Tysiąclecia
tutaj
•
Bielany
tutaj
•
Bielawy
tutaj
•
Las Piwnicki rezerwat
tutaj
•
Pomniki przyrody
tutaj
System przyrodniczy miasta
Tereny zielone w Toruniu zajmują prawie 30% jego powierzchni. Są to głównie lasy; duży udział
mają także ogródki działkowe i tereny zieleni urządzonej (parki, zieleńce, skwery, zieleń osiedlowa
i przydomowa, zieleń przyuliczna i cmentarna). Specyficzna dla Torunia jest zieleń forteczna (o
fortach czytaj
tutaj
). Największe nasycenie zielenią występuje w dzielnicach:
Bielany
,
Bydgoskie
Przedmieście
,
Kaszczorek
,
Rudak
oraz na osiedlach Na Skarpie i
Winnica
.
Walorem dla miasta jest fakt, że
lasy
otaczają go praktycznie ze wszystkich stron (za wyjątkiem
terenów północno-wschodnich). Łączna powierzchnia lasów to 2755 ha, prawie 24% powierzchni
miasta. Głównym składnikiem drzewostanu jest sosna zwyczajna, tworząca bory. Dużą
powierzchnię zajmują jednogatunkowe, sztucznie posadzone drzewostany. Natomiast suche bory
wrzosowe i chrobotkowe porastają ubogie piaski wydmowe (części południowe i wschodnie
miasta).
W borach tych uderza duży udział mchów i porostów naziemnych, a drzewa nie osiągają wysokich
rozmiarów, podszyt jest skąpy, złożony głównie z jałowców, runo również ubogie, monotonne z
udziałem gatunków ciepłolubnych. Na niezalesionych wydmach rośnie szczotlicha siwa i turzyca
(na nagich, często rozwiewanych piaskach), kostrzewa i strzępica silna. Pomiędzy wyżej
wspomnianymi zespołami a borami, rozpościerają się suche wrzosowiska. W ich składzie dominuje
wrzos zwyczajny, borówka brusznica, czasem mącznica lekarska, traganek piaskowy. Diametralnie
różnym zespołem roślinnym jest bujny łęg wierzbowo-topolowy (stanowiący rezerwat) na
Kępie
Bazarowej
. Łęgi takie porastają bowiem żyzne i wilgotne siedliska zalewane przez wodę.
Większość z lasów to lasy państwowe, należące do nadleśnictw: Toruń, Dobrzejewice, Gniewkowo
i Cierpiszewo. Lasy miejskie (komunalne, 460 ha) występują na
Barbarce
,
Bielanach
,
Kępie
Bazarowej
, Czerniewicach, Rudaku, Na Skarpie, przy Szosie Bydgoskiej i przy ulicy Bema.
Wszystkie lasy leżące w granicach miasta mają status lasów ochronnych. Największym zwartym
obszarem leśnym jest
Barbarka
w części północno-zachodniej części miasta. W części północnej
znajdują się fragmenty Lasu Łysomickiego i Lasu Papowskiego. Kolejnym dużym terenem jest las
na wschodnich i południowych krańcach osiedla Na Skarpie i na
Kaszczorku
. W kujawskiej części
miasta lasy ciągną się od Czerniewic poprzez poligon do Glinek. W przeważającej większości są to
monokultury sosnowe.
Obszary Barbarki i lasu na osiedlu Na Skarpie są zagospodarowane turystycznie; prowadzą tędy
szlaki turystyczne piesze, rowerowe, konne i ścieżki dydaktyczne.
Specyficzną dla Torunia formą zieleni jest
zieleń forteczna
. Towarzyszy ona obiektom fortecznym,
wchodzących w skład Twierdzy Toruń. Z wewnętrznym pierścieniem fortyfikacji związany jest pas
plant
wokół Starówki. W skład tego pierścienia wchodzą też m.in. park na Jakubskim Przedmieściu
(na stoku Fortu Św. Jakuba) i
Park Tysiąclecia
wokół fortu Przyczółek Mostowy.
Dużą wartość przyrodniczą, ekologiczną i rekreacyjną, a także historyczną, przedstawiają tereny
zieleni związane z zewnętrznym pasem fortyfikacji. Zadrzewienia forteczne pełniły głównie
funkcje: konstrukcyjną (stabilizacja nasypów), przeszkodową, maskującą i klimatyczną. W skład
zieleni fortecznej wchodzą murawy trawiaste, grupy drzew i krzewów, szpalery drzew i lasy.
Podlega ona ochronie konserwatorskiej.
W systemie zieleni miejskiej ważne ogniwo stanowią tereny
zieleni urządzonej
. W jej skład
wchodzą: parki, zieleńce, zieleń przydomowa i osiedlowa, zieleń cmentarna i przyuliczna.
Wyróżnić można kilka rodzajów parków:
-
parki miejskie
:
Park na Bydgoskim Przedmieściu
,
Park Tysiąclecia
,
Park na Jakubskim
Przedmieściu,
planty
-
parki dworskie
: park na
Bielawach
, park przy Bielańskim Dworze (czytaj niżej:
Bielany
), park
przy dawnym folwarku "Katarzynka" na Przedmieściu Mokrym
-
parki leśne
:
Kępa Bazarowa
, Piekarskie Góry przy ul. Kraszewskiego/Słowackiego (czytaj:
Bydgoskie Przedmieście. Trasa turystyczna
), las przy ul. Bema.
Planty
Planty założone zostały w okresie międzywojennym na podstawie planów zagospodarowania
przestrzennego architekta miejskiego, Ignacego Tłoczka, częściowo na bastionie dawnych
barokowych
fortyfikacji
miejskich. Są to więc okolice Pl. Rapackiego (m.in.
Dolina Marzeń
,
okolice
Bramy Starotoruńskiej
- alpinarium), ul. Chopina, wzdłuż Al. Jana Pawła II,
Park
Etnograficzny
.
Zespół tych parków i zieleńców otacza zespół staromiejski od strony zachodniej i północnej.
Najciekawszy jest fragment wzdłuż Al. Jana Pawła II, gdzie znajdują się rzadkie okazy, m.in.
jedyny w Toruniu krzew woskownicy europejskiej, ponadto miłorzęby japońskie, cisy, odmiany
świerków, jodeł, kosodrzewiny, a wzdłuż ul. Chopina jarząby szwedzkie, pigwy japońskie i głogi,
przy Harmonijce żywotnikowiec japoński.
Uwagę zwraca stok wzgórza, opadającego od północnego-zachodu w stronę Pl. Rapackiego; jest to
pierwotna wydma, zmieniona częściowo w trakcie budowy XVII-wiecznych fortyfikacji. W parku
tym znajdują się liczne
pomniki
(m.in. pomnik Piłsudskiego, żołnierzy AK, ofiar stalinizmu,
pomordowanych przez hitlerowców, Moniuszki, Łaszewskiego i in.).
W południowo-zachodnich krańcach tego obszaru, na rogu alei 500-
lecia Torunia i ul. Bydgoskiej, w sąsiedztwie hotelu Kosmos stoi
rzecz osobliwa. Jest to tzw.
grzybek
- drewniany obiekt
charakterystyczny dla architektury parkowej, pochodzi z 1843 roku,
popularną nazwę wziął od swojej sylwety. Z miejscem jego
ustawienia wiążą się legendy: jedna o
Tuba Dei
(rzekomo z miejsca,
w którym teraz grzybek stoi ustawiono pochylnię aż do
wieży
Katedry Świętojańskiej
, po której 12 wołów wciągało na wieżę 7-
tonowy dzwon Tuba Dei w roku 1500), a druga mówi, że jego
powstanie zawdzięczać należy
Napoleonowi
; rzekomo pod nim
właśnie wódz jadł obiad w czasie wizyty w Toruniu i wyprawy na
Moskwę w 1812 roku.
Dolina Marzeń
Park zlokalizowany między ulicami: Bulwar Filadelfijski, Al. 500-lecia, Chopina, plac Rapackiego;
od południa ograniczony fortyfikacjami XIX-wiecznymi. Stanowi południowy fragment zespołu
parkowego wokół Al. Jana Pawła II (tzw.
planty
), okalającego zespół staromiejski. Cały ten zespół
parkowy, usytuowany na miejscu dawnych fortyfikacji, został rozbudowany i uporządkowany w
okresie Polski Ludowej i zajmuje obecnie powierzchnię około 17 ha. Dolina Marzeń znajduje się w
miejscu dawnego, barokowego bastionu Starotoruńskiego.
W centralnej części Doliny znajduje się dużych rozmiarów kulisty zegar słoneczny, ustawiony z
okazji Roku Kopernikańskiego (1973). Tędy również w malowniczej scenerii przepływa
uregulowana Struga Toruńska ze znajdującym się na niej niewielkim zbiornikiem wodnym.
Po przeciwnej stronie Placu Rapackiego, w sąsiedztwie Krzywej Wieży, inna forma parkowa -
alpinarium
, utworzone na miejscu dawnej fosy staromiejskiej, południowych obrzeży
Bramy
Starotoruńskiej
, później Gazowni Miejskiej z 1859 roku (znajdującej się na rogu ul. Kopernika i
Pod Krzywą Wieżą). Dominującym elementem na tym terenie są eksponowane, odkryte fragmenty
murów miejskich dawnego systemu obronnego Bramy Starotoruńskiej.
Ogród Zoobotaniczny
Nie jest bardzo oddalony od zespołu staromiejskiego. Znajduje się na Bydgoskim Przedmieściu,
około 1 km od Rynku Staromiejskiego. Z centrum dostać można się tu
tramwajem linii nr 1 lub 3
,
albo przejść pieszo, tym bardziej, że droga wzdłuż ul. Chopina cały czas prowadzi terenami
parkowymi.
Ogród jest jedną z kilku atrakcji Bydgoskiego Przedmieścia, w związku z czym zachęcamy
poświęcić trochę więcej czasu na poznanie większej części tej dzielnicy.
Informacje praktyczne nt. Ogrodu Zoobotanicznego niżej.
Ogród Zoobotaniczny zajmuje teren średniowiecznych
podmiejskich posiadłości patrycjuszowskich, następnie
folwarku, który w 1797 roku przejął Johann Gottlieb Schultz,
medyk z zamiłowaniem do botaniki, i zaczął go przekształcać
w ogród z ciekawymi okazami botanicznymi. W 1827 roku
darował ogród testamentem dla
gimnazjum
toruńskiego z
myślą o prowadzeniu tu edukacji ekologicznej. Grób fundatora
znajduje się na terenie Ogrodu. Po zaniedbaniach na przełomie
XIX i XX wieku w latach 1923-1925 ogród wzbogacono
nowymi roślinami w poszczególnych grupach
systematycznych, a na przełomie lat 60. i 70. XX wieku
pojawiły się pierwsze zwierzęta.
W 1990 roku, w związku ze zmieniającym się profilem
działalności ogrodu, zmieniono jego nazwę na Zoobotaniczny.
W 2002 roku Ogród został wpisany na listę polskich ogrodów
zoologicznych. Z decyzją tą wiąże się obowiązek uczestnictwa
we wszystkich programach prowadzonych przez wszystkie
ogrody, m.in. ochrony ginących gatunków czy programach hodowlanych.
Na ponad 8 ha gruntu zebrano okazy fauny (około 50 gatunków, 150 zwierząt) i flory (około 55
gatunków drzew i 24 gatunki krzewów).
Spośród zwierząt są tu m.in. kameleon, jeżozwierz indyjski, żubr, niedźwiedź himalajski, ryś
syberyjski, lama, pies dingo, muflon, serwal, żbik, liczne ptaki (ptaszarnia z oranżerią), gady
(herpertorium) i inne.
Spośród roślin m.in. 100-letnia sosna czarna (pomnik przyrody), 150-letni platan klonolistny
(pomnik przyrody), orzech czarny, buk pospolity purpurowy, leszczyna turecka, miłorząb
dwuklapowy, jedyne w Toruniu drzewo korkowca mandżurskiego, ozdobny świerk serbski
występujący w Europie tylko w górach na Bałkanach, jodła olbrzymia sprowadzona do Europy z
Ameryki Północnej w 1831 roku, kłęki i inne.
Na terenie Ogrodu znajduje się kompleks zabudowy dworskiej
z XVIII wieku, w którym w 2002 roku ukończono prace
konserwatorskie, w celu adaptacji na potrzeby Ośrodka
Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej i administracji Ogrodu.
W budynku
ptaszarni
można podziwiać egzotyczne gatunki
ptaków i roślin. W siedmiu przestrzennych wolierach
zamieszkały m.in. amadyny, ary, bawoliki, damy
niebieskobrzuche turako i wiele innych niezwykle barwnych
okazów. Szczególną atrakcję stanowią ary ararauny i tukany
tęczodziobe. Wchodząc do tego swoistego egzotarium otacza nas atmosfera tropiku, z odgłosami
szumiącej kaskady, ptasiego śpiewu przerywanego od czasu do czasu przenikliwym krzykiem
papug. Wszystko to w otoczeniu palm, kwitnących oleandrów i storczyków. Całość tworzy
niezwykłe miejsce, będące nierzadko inspiracją do dalekich podróży, a zarazem takie do którego
szczególnie w jesienne i zimowe dni chce się powracać.
Natomiast w pomieszczeniach
herpetarium
znajdują się okazy egzotycznych gazów i płazów;
zwiedzający mogą obejrzeć m.in. legwany zielone, boa madagaskarskie czy ropuchy agi.
Przeprowadzone sondy geologiczne potwierdziły, że w okolicach Ogrodu znajdowała się najstarsza
cegielnia toruńska (patrz niżej:
Park na Bydgoskim Przedmieściu
), której początki należy wiązać z
lokacją miasta w XIII wieku.
Godziny otwarcia Ogrodu Zoobotanicznego: od maja do września codziennie w godz. 10-
19, w kwietniu w godz. 10-18, w pozostałych miesiącach codziennie w godz. od 10 do
zmierzchu, ptaszarnia: od kwietnia do września w godz. 10-18, w pozostałych miesiącach
w godz. od 10 do zmierzchu.
adres: ul. Bydgoska 7
ceny biletów: normalny: 6,00 zł, ulgowy 4,00 zł, studencki 4,50 zł
Dzieci do lat 10 mogą zwiedzać Ogród tylko pod opieką dorosłych.
Park na Bydgoskim Przedmieściu i Błonia
(Park Miejski) - najstarszy i największy park miejski w Toruniu, typu angielskiego, założony w
1817 roku (początkowo na terenach pocegielnianych), jednakże ostatecznie ukształtowany w latach
dwudziestych XX wieku. Park zajmuje nadwiślańską część Bydgoskiego Przedmieścia, od ul.
Konopnickiej do ul. Reja. Należy do zabytkowych założeń parkowych (w 1997 roku został wpisany
do rejestru zabytków).
Zachęcamy do odwiedzin tego urozmaiconego krajobrazowo miejsca. Z placu Rapackiego warto
zrobić sobie spacer i zajrzeć po drodze też do
Ogrodu Zoobotanicznego
, a później poznać inne
rejony zabytkowego Bydgoskiego Przedmieścia.
Więcej o tej dzielnicy
tutaj
.
Ten duży obszar Parku (około 25 ha, 1 km długości wzdłuż południowej strony ul. Bydgoskiej) nie
jest specjalnie wyodrębniony z otoczenia, gdyż znaczna część tej dzielnicy charakteryzuje się
rozwiniętą zielenią. Wzdłuż parku był założony charakterystyczny ciąg do konnej jazdy,
zamieniony następnie na torowisko tramwajów w związku z poszerzeniem ul. Bydgoskiej. Park
położony jest na skarpie, w urozmaiconym, falistym terenie, odznacza się malowniczością.
Charakteryzuje go powiązanie układów regularnych (klomby, kwietniki, sadzawka) z formami
krajobrazowymi. Tworzą je swobodnie skupione grupy drzew, lasków i zagajników, rozmieszczone
wśród otwartych zieleńców, a między nimi wiją się kręte, boczne ścieżki i błyszczą wody małych
stawów, będących pozostałościami po dawnych wyrobiskach cegielni (patrz niżej). Jedną z
większych atrakcji jest dolina ze stawem z łabędziami i ze sztuczną kaskadą. W obręb perspektyw i
widoków parkowych wciągnięto graniczący od południa teren błoń nadwiślańskich (patrz niżej),
dokąd prowadzi mostek przez starorzecze - Martwą Wisłę.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]