Zajączkowski Wiesław - Biskupin. Przewodnik po Rezerwacie Archeologicznym, WIEDZA - GEOGRAFIA
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BISKUPIN
Przewodnik po rezerwacie
archeologicznym
Tekst: Wiesław Zajączkowski
Zdjęcia: Bożena i Leszek Okońscy,
Tomasz Szarski, Archiwum PMA
ZAMIAST WSTĘPU
Na terenie liczącego około 23 ha rezerwatu arche-
ologicznego w Biskupinie odkryto ślady bytowania
człowieka od starszej epoki kamienia aż po wczesne
średniowiecze. Najstarszymi są pozostałości obozo-
wiska łowców reniferów sprzed 10-12 tys. lat, neo-
lityczny dom pierwszych rolników oraz położone w pobliżu pochówki
szkieletowe. Z wczesnej epoki brązu pochodzi tzw. kraal - duży obiekt
osadniczy lub kultowy, otoczony systemem rowów.
Najbardziej znaną jest położona na terenie rezerwatu osada kultury łużyckiej
z wczesnej epoki żelaza. Odsłonięty w czasie badań archeologicznych system
umocnień obronnych, drogi, zabudowa wnętrza osady
oraz stan zachowania drewna, były już przed drugą
wojną światową sensacją naukową na skalę euro-
pejską. Biskupin skupiał wtedy uwagę całej elity inte-
lektualnej Polski. W okresie wczes-
nego średniowiecza, na terenie
obecnego rezerwatu istniało szereg
obiektów, do których należy zali-
czyć grodek obronny położony u na-
sady półwyspu wraz z przyległą do
niego osadą, osady otwarte typu
wiejskiego i zespół jam wędzar-
skich. Miejscem, gdzie występują
znaleziska ze wszystkich epok, jest
źródło krynicznej wody, użytko-
wane od neolitu aż po średnio-
wiecze.
Rezerwat biskupiński
-
lotu ptaka
ZWIEDZANIE
Po zakupieniu biletów w kasie, przechodzimy obok
chaty pałuckiej, a następnie, mijając znaki o sym-
bolice kultowej, dochodzimy do przystani statku
„Diabeł Wenecki".
Biskupin położony jest w południowo-wschodniej
części historyczno-etnograficznej krainy zwanej Pału-
kami. Łacińska nazwa Pałuk, „terra Pałucacensis",
pojawia się w dokumentach z XIV i XV wieku. Także
Jan Długosz opisuje Pałuki położone między Wielko-
polską i Kujawami.
Obszar Pałuk jest ukształtowany głównie przez lodowiec skandynawski.
Wyżłobił on w czasie ostatnich zlodowaceń liczne doliny, w których znajduje
się obecnie około 130 jezior połączonych przeważnie ciekami wodnymi.
Od północy naturalną granicę Pałuk stanowiła Puszcza Notecka, południową
zas' rzeka Wełna. Najważniejszymi ośrodkami Pałuk były Kcynia, Szubin,
Wągrowiec oraz Żnin.
Chata pałucka
Chata pałucka. zrekonstruowana w rezerwacie, została przeniesiona ze wsi
Biskupin i stanowi przykład tradycyjnego budownictwa z drugiej połowy XVIII w.
Składa się ona z izby głównej, przedsionka oraz kuchni. W kuchni, której
podłogę stanowiło gliniane klepisko, był duży piec z okapem. W przedsionku
znajdował się piec do wypieku chleba. Izba główna
pełniła rolę sypialni. Obok chaty znajduje się rekon-
strukcja studni z żurawiem i tradycyjna pasieka ze zre-
konstruowanymi ulami.
Chata pałucka
Znaki o tematyce kultowej
Wejs'cia na teren wykopalisk początkowo
strzegły dwa Swiatowidy. Po wojnie bramy
ozdobiono znakami o symbolice
kultowej. Znak po lewej stronie
- koło ze znakiem krzyża
w środku
-
jest symbolem
słońca, a jednocześnie wszech-
świata. Symbol ten został za-
czerpnięty ze znaków na cera-
mice. Znak po prawej stronie
poświęcony jest kultowi płód-
Zachód Słońca nad
Jeziorem Biskupińskim
PÓŁWYSEP
Po wejściu na półwysep, widzimy rekonstrukcję
prehistorycznego osiedla kultury łużyckiej, a także
fragmenty wykopalisk.
Osiedle
Osiedle obronne kultury łużyckiej zbudowane zostało na podmokłej wyspie
o powierzchni około 2 hektarów. Cała wyspa miała charakter torfiastej łąki,
która w części północnej wznosiła się około 80 cm, a w południowej około
120 cm ponad wody otaczającego ją Jeziora Biskupińskiego.
Statek
„Diabeł Wenecki"
w biskupińskiw
rezerwacie
ności. W tym kształcie wykonywane były przez
ludność kultury łużyckiej ozdoby brązowe.
Falochron
Półwysep o wymiarach
190 x 125 metrów otaczał sze-
roki od 3 do 8 metrów falo-
chron, zbudowany z dębo-
wych i sosnowych pali,
wbitych pod kątem
45 stopni w brzeg i dno
jeziora. Pale o średnicy
20-30 cm i długości
około 2,5-3,5 m były
zaostrzone na
Przystań statku
Półwysep Biskupiński oblewają wody polodowco-
wego jeziora o tej samej nazwie. Powierzchnia jeziora
wynosi około 100 ha, zaś" głębokość sięga 13 metrów.
Po jeziorze można odbyć wycieczkę statkiem „Diabeł Wenecki". Jego przystań
znajduje się u nasady półwyspu. Nazwa statku pochodzi od przydomku właści-
ciela zamku w Wenecji, Mikołaja Nałęcza. Statek zabiera na pokład 28 osób
dorosłych lub podwójną ilość dzieci, zaś rejsy odbywają się co pół godziny.
Rekonstrukcja
wału i falochronu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]