Ziemba Eisenbardt Aktywnosci prosumenckie, Publikacje, Ciekawe teksty
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->IIAKTYWNOŚCI PROSUMENCKIE Z WYKORZYSTANIEMTECHNOLOGII INFORMACYJNO-KOMUNIKACYJNYCHW ŚWIETLE BADAŃ BEZPOŚREDNICHEwa Ziemba, Monika EisenbardtUniwersytet Ekonomiczny w KatowicachStreszczenie: W opracowaniu przedstawiono wyniki badań dotyczące koncepcji prosumpcjiw dwóch kontekstach. Pierwszy odnosi się do rozpoznania, w jakim stopniu młodzikonsumenci stają się prosumentami, poprzez ocenianie, komentowanie, proponowanieulepszeń lub modyfikacji produktów lub usług. Drugi koncentruje się na ustaleniu, jakichtechnologii informacyjno-komunikacyjnych używają konsumenci, aby komunikować sięz przedsiębiorstwem i aktywnie partycypować w tworzeniu wartości dodanej. Wynikiemprzeprowadzonych badań są praktyczne wskazówki oraz rekomendacje dotyczącewykorzystania prosumpcji do kreowania wartości dla przedsiębiorstw i konsumentów.Słowa kluczowe:konsument, prosument, prosumpcja, przedsiębiorstwo, Web 2.0, technologieinformacyjno-komunikacyjne, zaangażowanie, partycypacjaWprowadzenieRozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICTs) determinuje przemianyspołeczne, ekonomiczne i technologiczne. Wyznacznikiem tych przemian jestspołeczeństwo informacyjne, czyli takie, dla którego dostęp do informacji i umiejętnejej wykorzystanie stanowią podstawę istnienia oraz rozwoju153.Współcześni konsumenci, będący reprezentantami społeczeństwa informacyjnego,potrafią wyszukiwać informacje i zarządzać nimi w określonym celu. WykorzystującICTs, dzielą się własnymi opiniami oraz uczestniczą w różnego rodzajuaktywnościach, uzyskując wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa i jego ofertę.Przedsiębiorstwa z kolei, coraz częściej wykorzystują aktywność konsumentów, którastaje się źródłem wartości dodanej w postaci między innymi: innowacyjnychpomysłów, ciekawych ulepszeń produktów lub usług, kreatywnych sugestiii propozycji. W ten sposób konsumenci stają się prosumentami154.153 E. Ziemba,Ku zrównoważonemu społeczeństwu informacyjnemu,„Roczniki Kolegium AnalizEkonomicznych”, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2013 (w druku);Informatyka ekonomiczna,red. S. Wrycza, PWE, Warszawa 2010; J. Kisielnicki,MIS - systemy informatyczne zarządzania,Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2008.1 E. Ziemba,Prolegomena do zastosowania technologii i systemów informatycznych na potrzeby5prosumpcji,„Informatyka ekonomiczna”, nr 22, red. J. Korczak, H. Dudycz, Prace NaukoweUniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 212, Wrocław 2011, s. 368-378; E. Ziemba,Conceptual model o f information technology support fo r prosumption,[w:]Proceedings o f theInternational Conference on Management, Leadership and Governance,red. V. Ribiere,L. Worasinchai, Bangkok University, Bangkok 2013, s. 355-363; N. Ind, N. Coates,The meanings o f101Ewa Ziemba, Monika EisenbardtCelem opracowania jest przedstawienie wyników badań dotyczącychaktywności konsumentów w dwóch obszarach. Pierwszy odnosi się dorozpoznania, czy młodzi konsumenci, udzielają się aktywnie poprzez ocenianie,komentowanie, proponowanie ulepszeń lub modyfikacji produktów lub usług.Drugi koncentruje się na zagadnieniach związanych z ICTs, których używająkonsumenci, aby aktywnie partycypować w cyklu życia produktu, w tworzeniui modyfikacji usług. W części poznawczej rozważań scharakteryzowanoprosumenta i jego aktywności, a w części empirycznej przedstawiono wynikibadań bezpośrednich dotyczących obu wyżej wymienionych kwestii.Zaprezentowane wyniki badań mogą być pomocne dla przedsiębiorstwpragnących zaangażować konsumentów w procesy kreowania wartości dodanej.Wskazują one, za pomocą których ICTs warto zaangażować konsumentóww przedsięwzięcia o twórczym i opiniotwórczym charakterze.Przegląd teorii i literatury przedmiotu - konsument a prosumentW książceThe social m edia bubble: an exam ination o f social media usermotivations a nd their im plications f o r fu tu re users and com m unicationtechnologiesC.A. Bryant rozróżnia sześć kategorii konsumentów, użytkującychICTs, a w szczególności media społecznościowe. Są to konsumenci155:- bierni, którzy nie partycypują w tworzeniu wartości dodanej przedsiębiorstwaw ogóle;- obserwatorzy, którzy czytają, oglądają, słuchają, jednak nie podejmują żadnychaktywności;- zwykli użytkownicy, którzy posiadają w serwisach własne profile, jednakużytkują je w podstawowym, prostym zakresie;- zbieracze, którzy gromadzą informacje w celu podejmowania własnych decyzji;- krytycy, którzy komentują, oceniają, recenzują, dyskutują;- twórcy, którzy tworzą zawartość, mają wpływ na postrzeganie problemów i kwestiiprzez innych użytkowników, biorą czynny udział w udostępnianych im inicjatywach.Powyższy podział przedstawia kolejne poziomy angażowania się konsumentóww przedsięwzięcia i inicjatywy oferowane im przez przedsiębiorstwa. Wysunąćmożna wniosek, iż krytycy wykorzystują ICTs do dzielenia się opiniami,spostrzeżeniami, wrażeniami dotyczącymi produktów i usług. Z kolei twórcychętnie i aktywnie angażują się w procesy projektowania lub ulepszaniaco-creation,“European Business Review”, No. 25(1)/2013, s. 86-95; Ch. Xie, R.P. Bagozzi,S.V. Troye,Trying to prosume: toward a theory o f consumers as co-creators o f value,„Academy ofMarketing Science”, No. 36(l)/2008, s. 109-122; D. Zwick, S.K. Bonsu, A. Darmondy,Puttingconsumers to work: co-creation and new marketing governmentality,„Journal of Consumer Culture”,No. 8/2008, s. 163-196; S. Gunelius,The shift from CONsumers to PROsumers,dostęp:(odczyt: 01.05.2013); E. Hippel, S. Ogawa, J. de Jong,The age o f the consumer-innovator,„MITthe-consumer-innovator/ (odczyt: 01.05.2013).155 C.A. Ms. Bryant,The social media bubble: an examination o f social media user motivations andtheir implications fo r future users and communication technologies,Research Papers, Paper 161,Southern Illinois University Carbondale 2011, s. 29-31.102Aktywności prosumenckie z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych w świetle badań bezpośrednichproduktów. Zarówno krytycy, jak i twórcy, poprzez wykorzystanie ICTs orazswoją inwencję i zaangażowanie, korzystając z dóbr i usług w sposób corazbardziej świadomy i aktywny, stają się współtwórcami - prosumentami156.Znaczenie i rozpiętość roli oraz zaangażowanie prosumenta zmieniało się naprzestrzeni lat. Pierwotnie prosument był osobą produkującą na własny użytek157.W tym znaczeniu prosument konsumował to, co sam wyprodukował. Wrazz rozwojem technologicznym prosument przejmował część zadań lub procesów odprzedsiębiorstwa. W końcu został zaangażowany w proces produkcyjny poprzezsamodzielne projektowanie i rekonfigurowanie158. Dzięki temu mógł otrzymaćfinalny produkt zgodny z własnymi oczekiwaniami.W praktyce prosumentem nazywa się takiego konsumenta, który spełnia conajmniej dwa, z trzech, warunków159:- Zapoznaje się z opiniami innych internautów i najczęściej sam ich poszukuje,gdy planuje zakup produktu.- Sam opisuje produkty w sieci lub zadaje pytania na ich temat.- Uczestniczy w promocjach, w których współtworzy produkty, hasła lubkampanie reklamowe.Biorąc pod uwagę fakt rosnącej popularności technologii Web 2.0, należyzwrócić uwagę na jej wspierającą funkcję dla zainicjowania i rozwoju prosumpcji.Web 2.0 jest technologią umożliwiającą partycypację w różnego rodzajuspołecznościowych relacjach i aktywnościach. Poprzez Web 2.0 użytkownicyInternetu mają wpływ na to, co jest zawartością zasobów WWW160. Mogą oceniać,komentować, dzielić się wrażeniami i doświadczeniami oraz budować różnegorodzaju społeczne relacje. Dzięki upowszechnieniu się Web 2.0 wzrasta liczbainternautów, którzy z entuzjazmem podejmują się realizacji określonych zadań,wspierając aktywnie, twórczo oraz opiniotwórczo przedsiębiorstwo161. W tym celuwykorzystują oni między innymi: portale społecznościowe, fora, błogi, komentarzena stronach WWW162, jak również dedykowane aplikacje na portalach przedsiębiorstw.156 D. Zwick, S.K. Bonsu, A. Darmondy,Putting consumersop. cit., s. 163-196; N. Merchant,Howsocial tools can help your company avoid strategic failure,social-tools-can-help-your-company-avoid-strategic-failure (odczyt: 05.02.2013); N. Ind, N. Coates,Themeanings..., op. cit., s. 86-95.157 A. Toffler,Trzecia fa la, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997.1 8 E. Ziemba,Prolegomena do zastosowania..., op. cit., s. 368-378.5159 A. Zawadzki, J. Przewłocka,Prosumenciwpolskim Internecie,raport Gemius SA, Warszawa 2008,160 S. Collins,Digital fair. Prosumption and the fa ir use defence,„Journal of Consumer Culture”,No. 10(1)/2010, s. 37-55; T. Harrison, B. Barthel,Wielding new media in Web 2.0: exploring thehistory o f engagement with the collaborative construction o f media products,„New Media &Society”, No. 1l(l-2)/2009, s. 155-178.1 1 Obecnie coraz większa liczba takich przedsięwzięć przenoszona jest do Internetu i bazuje na6ogólnodostępnych technologiach Web 2.0. Szerzej na ten temat w: E. Ziemba, M. Eisenbardt,Komplementarność Web 2.0 i prosumpcji w kontekście wsparcia współczesnego biznesu,„ProblemyZarządzania”, red. W. Chmielarz, J. Kisielnicki, T. Parys, O. Szumski, Wydawnictwo NaukoweWydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013 (w druku).162 P. Siuda,Mechanizmy kultury prosumpcji, czyli fani i ich globalne zróżnicowanie,„StudiaSocjologiczne”, nr 4(207)/2012, s. 109-132.103Ewa Ziemba, Monika EisenbardtZdaniemautorekwspółczesnaprosumpcjaoznaczakonkurowanieprzedsiębiorstwa poprzez włączenie konsumentów w proces eksploracji wiedzy,kreowania innowacji i współtworzenia wartości163. Prosumpcja umożliwiakonsumentom partycypację w rozwój produktu lub usługi poprzez dzielenie sięwiedzą i pomysłami, jak również współdziałanie z innymi164. Współcześniprosumenci, wykorzystując ICTs, chcą zaspokajać swoje potrzeby, poszukiwaćinformacji i samodzielnie je tworzyć. Prosumenci dobrowolnie i chętnie uczestnicząw procesach współtworzenia i doskonalenia produktów, kreowania nowychpomysłów i rozwiązań165. Wynikiem ich aktywności powinny być produkty jaknajbardziej zgodne z ich wyobrażeniami i jak najbardziej funkcjonalne166.Metodologia badańPrzedstawioną powyżej problematykę podjęły autorki pracy w badaniachbezpośrednich, których celem było rozpoznanie aktywności konsumentóww zakresie oceniania i komentowania oraz współuczestnictwa w projektowaniu lubulepszaniu produktów.W opracowaniu skoncentrowano uwagę na odpowiedzi na następujące pytaniabadawcze:la. Czy konsumenci angażują się w ocenianie (komentowanie, recenzowanie)produktów lub usług?Ib. Czy konsumenci podejmują próby współuczestnictwa w projektowaniu lubulepszania produktów?2. Jakich ICTs używają konsumenci w celu wspierania inicjatywprosumenckich?Odpowiedź na tak postawione pytania badawcze wiązała się z realizacją zadańo charakterze poznawczym i utylitarnym. W tym celu przeprowadzono analizęliteratury, zarówno krajowej, jak i zagranicznej, mapowanie myśli orazwykorzystano metody krytycznego myślenia. Metody poznawcze zostały wsparteprzeprowadzeniem badania bezpośredniego z wykorzystaniem ankiety. Do analizywyników badania bezpośredniego wykorzystano miary statystyczne oraz analizędanych z wykorzystaniem tabel przestawnych.Badanie bezpośrednie z wykorzystaniem ankiety zostało przeprowadzonew marcu i kwietniu 2013 roku na grupie 575 osób, w tym 346 kobiet oraz 229mężczyzn. Podmiotem badań byli konsumenci, przy czym zdecydowaną większość163 E. Ziemba,Prolegomena do zastosowania..., op. cit., s. 368-378.164 A. Arvidsson,Creative class or administrative class? On advertising and the "underground”,“Theory & Politics In Organization”, No. 7(l)/2007, s. 8-23.1 A. Radziszewska,Wykorzystanie kreatywności prosumentów w kontekście rozwoju mediów65społecznościowych,„Studia Ekonomiczne”, nr 113, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznegow Katowicach, Katowice 2011, s. 255-265; E. Garoufallou,Web 2.0 in library and informationscience education: the Greek case,„New Library World”, No. 113(3)/2011, s. 202-217; A. Bruns,Blogs, Wikipedia, Second Life, and beyond: from production to produsage,Peter Lang Publishing,New York 2008, s. 341.166 S. Lilley, F. Grodzinsky, A. Gumbus,Revealing the commercialized and compliant Facebookuser,“Journal of Information, Communication and Ethics in Society”, No. 10(2)/2012, s. 82-92.104»Aktywności prosumenckie z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych w świetle badań bezpośrednichstanowiły osoby młode, przedstawiciele pokolenia Y 167. Są to osoby, które traktująICTs jako narzędzie do pracy, rozrywki i nierozerwalną część swojego życia. Tagrupa osób chętnie kupuje produkty i korzysta z usług za pośrednictwem Internetu.Chętnie również dzieli się spostrzeżeniami z innymi użytkownikami Internetu, jakrównież wykorzystuje uwagi innych przed podjęciem własnych decyzjizakupowych168, co potwierdzają również wyniki przeprowadzonych badań.Struktura wiekowa badanej grupy przedstawiała się następująco:- osoby w wieku od 19 do 24 lat stanowiły 73,57% badanych,- osoby w wieku od25 do 29 lat stanowiły 11,65% badanych,- osoby w wieku od30 do 39 lat stanowiły 10,96% badanych,- osoby w wieku od40 do 49 lat stanowiły 3,30% badanych,- osoby w wieku 50 lat i więcej stanowiły 0,52% badanych.Poniżej przedstawiono wyniki badań, które ukazują, w jakim stopniu młodzikonsumenci stają się prosumentami, poprzez ocenianie, komentowanie,proponowanie ulepszeń lub modyfikacji produktów i usług oraz jakich ICTsużywają konsumenci, aby komunikować się z przedsiębiorstwem i aktywniepartycypować w tworzeniu wartości dodanej.Wyniki badań - prosumpcja w praktyceZaangażowanie konsumentów może przybierać różne formy i przebiegaćz różną aktywnością. Badania literaturowe przedmiotu oraz doświadczenie autorekprowadzą do wyszczególnienia dwóch podejść do analizy owej aktywności,upoważniających do konstatacji, czy dany konsument może być traktowany jakoprosument. Po pierwsze prosumenci biorą czynny udział w ocenie produktówi usług, obecnie najczęściej z wykorzystaniem ICTs. Po drugie - ich aktywnośćprosumencka to konkretne praktyczne pomysły dotyczące zmian lub ulepszeń, jakrównież oryginalnych i ciekawych, a równocześnie zgodnych funkcjonalniez oczekiwaniami konsumentów, projektów produktów lub usług. Obawyszczególnione podejścia zostały ujęte w przeprowadzonym badaniu, a uzyskanewyniki przedstawiono poniżej. Ponadto przedstawiono, w jakim stopniu dodziałalności prosumenckiej wykorzystywane są ICTs.167 Autorzy dzielą internautów zależnie od wielu cech demograficznych. Wskazują, iż aspektpokoleniowości odgrywa istotne znaczenie w kwestii dostępu i swobody wykorzystywania ICTs.Przyjmuje się, że pokolenie Y to osoby urodzone pomiędzy połową lat 70. a połową lat 90. XXwieku. Więcej na temat pokoleniowości w: S.F. Gardner,Preparing fo r the nexters,„American10.5688/aj700487 (odczyt: 15.09.2011); J.A. Fazlagić,Charakterystyka pokolenia Y,„E-mentor”,nr 3(25)/2008, s. 13-16;The rise o f generation C, Implications fo r the world o f 2020,Booz &22.08.2012); V. Lazarevic,Encouraging brand loyalty in fickle generation Y consumers,„YoungConsumers”, No. 13(1)/2012, s. 45-61.168 S.P. Eisner,Managing generation Y,„S.A.M. Advanced Management Journal”, No. 70(4)/2005,s. 4-15.105
[ Pobierz całość w formacie PDF ]