Zagłada Żydow - terminy, przeciw antysemityzmowi
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
GALERIA TOLERANCJI
antyjudaizm
zespół uprzedzeń o charakterze pseudoteologicznym, które słuŜyły jako
pretekstdoprześladowańśydów.PomimoiŜpewnejegoprzejawypojawiły
się w okresie przed Chrystusem, to zasadniczo powstał on w czasie
kształtowania się chrześcijaństwa jako postawa wynikająca z chęci
odróŜnieniawyznawcównowejreligiiodjudaizmu.Prowadziłotodopostaw
zmierzających do wykluczenia śydów ze społeczeństwa, ich izolacji,
uzasadnianej obiegowymi przesądami, to znaczy fałszywymi sądami
na temat ich religii i obyczajów. W średniowieczu stał się dominujący
wnauczaniuKościołakatolickiego.OdschyłkuXIXwiekustopniowotracił
swe cechy religijne, przybierając postać „nowoczesnego” antysemityzmu.
Współczesny Kościół katolicki potępił go, uznając za przyczynę szerzenia
wśródchrześcijanpogardydośydów,aprzeztozagrzechgłówny.
antysemityzm
ideologia, prąd polityczny, zespół przesądów uzasadniających wrogą
postawę wobec śydów. Związany z formowaniem się koncepcji
nacjonalizmu, bazował na tradycji ksenofobii (wrogości wobec
przedstawicieliinnychnarodów)iwielowiekowejtradycjinauczaniaKościoła
wduchuantyjudaizmu.Odwoływałsiędorasizmu,błędniewyodrębniając
śydówjakorasęantropologiczną,tzw.rasęsemicką.Wszerszymznaczeniu
określeniewrogiejpostawy,agresjisłownejlubfizycznej,nieprzychylnych
sądów uogólniających i uprzedzeń wobec śydów. Według wielu badaczy
antysemityzmstałsięgłównąideologicznąprzesłankąHolocaustu.
pogrom kielecki
rozruchy antyŜydowskie, do których doszło 4 VII 1946 w Kielcach.
Pretekstemdowystąpieńbyłapogłoskaorzekomymuwięzieniu9letniego
polskiego chłopca H. Błaszczyka w piwnicy domu (w rzeczywistości
niepodpiwniczonego)przyul.Planty7,którybyłzamieszkanyprzezśydów.
Faktycznie chłopiec, bez wiedzy rodziców, udał się do podkieleckiej wsi,
a później usprawiedliwiał swą nieobecność zamknięciem go w piwnicy.
Plotka o uwięzieniu chłopca rozpowszechniana w mieście, m.in. przez
1
ProjektjestdofinansowywanyześrodkówWspólnotyEuropejskiejiMinisterstwaPracyiPolitykiSpołecznej
www.galeriatolerancji.org.pl
GALERIA TOLERANCJI
milicjantów odbywających wizję lokalną we wskazanym przez chłopca
domu, doprowadziła do zgromadzenia się agresywnego tłumu. Podczas
wielogodzinnego oblęŜenia budynku zamordowanych zostało w bestialski
sposób39śydów(wtymkobietywciąŜyimałedzieci);zginęłorównieŜ
2 Polaków. Interwencja sił porządkowych (MO, KBW i wojska) była
nieskuteczna, ponadto część milicjantów i Ŝołnierzy wzięła udział
w pogromie. Wieść o pogromie kieleckim sprowokowała zajścia
antysemickierównieŜwinnychczęściachPolski(np.wyrzucaniezpociągów
ludziosemickimwyglądzie).WładzekomunistyczneoskarŜyłyodokonanie
pogromu podziemie niepodległościowe i rozpoczęły kampanię
propagandową,przyrównującjedoorganizacjinazistowskich.Popogromie
odbył się, z naruszeniem prawa, pokazowy proces osób oskarŜonych
o udział w rozruchach. 11 VII 1946 NajwyŜszy Sąd Wojskowy na sesji
wyjazdowej w Kielcach skazał 9 osób na karę śmierci (12 VII wyrok
wykonano), 1 osobę — na karę doŜywocia, 2 — na kary wieloletniego
więzienia (po 1989 rodziny wystąpiły z wnioskami o ich rehabilitację).
Jesienią1946odbyłysięprocesymilicjantówiŜołnierzyKBWoskarŜonych
obicieśydówikradzieŜichmienia,którzyotrzymalikarywięzienia.Zkolei
w grudniu 1946 odbyły się procesy oficerów UB i MO oskarŜanych
o dopuszczenie do pogromu. Do dziś przyczyny i przebieg wydarzeń
w Kielcach nie zostały w pełni wyjaśnione. W 1992 Główna Komisja
doBadaniaZbrodniPrzeciwkoNarodowiPolskiemuprzeprowadziłaśledztwo,
wwynikuktóregoprzyjętohipotezęocelowymsprowokowaniurozruchów
przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, celem odwrócenia uwagi
międzynarodowej opinii publicznej od sprawy sfałszowania przez
komunistycznewładzewynikówreferendumz30VI1946lubwywołaniuich
przez władze sowieckie w celu skompromitowania opozycji polskiej oraz
zastraszenia działaczy komunistycznych pochodzenia Ŝydowskiego
i wywołania w nich większej niechęci do przeciwników politycznych.
NiezaleŜnie od prowokacji, przyczyn pogromu naleŜy szukać takŜe
wgłębokimszokuorazdemoralizacjispołeczeństwapolskiego,którezostały
spowodowane permanentnym stanem zagroŜenia w latach wojny
i bezpośrednio po jej zakończeniu, a równieŜ tym, Ŝe było świadkiem
Holokaustu. W styczniu 1996 r. minister spraw zagranicznych D. Rosati
2
ProjektjestdofinansowywanyześrodkówWspólnotyEuropejskiejiMinisterstwaPracyiPolitykiSpołecznej
www.galeriatolerancji.org.pl
GALERIA TOLERANCJI
wposłaniudoŚwiatowegoKongresuśydówpotępiłpogromkieleckijakoakt
polskiegoantysemityzmuipoprosiłowybaczenie.Wlipcu1996r.odbyłysię
uroczyste obchody 50. rocznicy pogromu kieleckiego, w których
uczestniczyliprzedstawicielenaroduŜydowskiego(m.in.E.Wiesel)iwładz
polskich(premierW.Cimoszewicz).
rasa
termin odnoszony do grup ludzkich wyróŜniających się określonym
zespołem cech przekazywanych dziedzicznie, np. barwa skóry, oczu
i włosów, kształt twarzy i czaszki. Współczesne badania genetyczne
podwaŜyły zasadność takiego podziału, kwestionując nawet podział
antropologiczny ludzi według koloru skóry. Genetyka wykazała,
Ŝe w obrębie kaŜdego koloru skóry występuje tak duŜe zróŜnicowanie
genetyczne,ŜeniemoŜnamówićtuorasie.
holokaust
[grec.holokaustiks - całopalenie,ofiaraspalonacałkowicienaołtarzu]–
spolszczenie terminu angielskiego Holocaust uŜywanego na określenie
prześladowań i zagłady europejskich śydów przez III Rzeszę i ich
sojuszników w latach II wojny światowej. Kontekst religijny tego słowa
powoduje,iŜjestonoodrzucaneprzezwielubadaczyiteologówŜydowskich,
którzy dla określenia tragedii narodu Ŝydowskiego uŜywają hebrajskiego
słowaSzoa, Szoah, co oznacza całkowitą zagładę, zniszczenie. W Polsce
uŜywa się do określenia tragedii narodu Ŝydowskiego takŜe terminu
Zagþada.
mord rytualny
przesąd, bazujący na przekonaniu o mordowaniu dzieci chrześcijańskich
przez śydów w celach rytualnych. śydzi mieli rzekomo dokonywać tych
mordów, by powtórzyć Pasję Chrystusa oraz pozyskać krew potrzebną
do wyrobu macy spoŜywanej podczas święta Pesach. OskarŜenia śydów
o dokonywanie mordów rytualnych rozpowszechniły się w średniowieczu
3
ProjektjestdofinansowywanyześrodkówWspólnotyEuropejskiejiMinisterstwaPracyiPolitykiSpołecznej
www.galeriatolerancji.org.pl
GALERIA TOLERANCJI
wpaństwachEuropyZachodniej(pierwszemiałomiejscewNorwichwAnglii
w 1144) i trwały przez wieki. Ich skutkiem często były procesy sądowe,
które wywoływały masowe pogromy ludności Ŝydowskiej. Ostatnie
oskarŜenia śydów o mordy rytualne w Polsce miały miejsce po drugiej
wojnieświatowej,m.in.wKrakowie(1945)iKielcach(1946).Stałysięone
przyczyną krwawych wystąpień antyŜydowskich, w następstwie których
PolskęopuściłytysiąceocalonychzHolokaustuśydów.
ludobjstwo
[łac. genoccidio] – polski odpowiednik angielskiego terminu genocide,
oznaczający wymordowanie całej społeczności lub narodu. Jego twórcą
wznaczeniuprawnymjestpolskiprawnikpochodzeniaŜydowskiegoRafał
Lemkin,którywczasieIIwojnyświatowejwobliczudokonywanychprzez
Niemcówzbrodnidomagałsięjejukaraniaprzezpaństwaalianckie.Poraz
pierwszyzbrodnialudobójstwazostałazdefiniowanawakcieoskarŜeniajako
„eksterminacjarasowychinarodowychgrupludnościcywilnej[...]wcelu
zniszczeniaokreślonychrasorazwarstwnarodówiludów,gruprasowych
i religijnych, a w szczególności śydów, Polaków, Cyganów i in.”,
sformułowanym przeciwko głównym zbrodniarzom wojennym III Rzeszy
na procesie norymberskim. W 1948 r. Zgromadzenie NZ uchwaliło
KonwencjęwSprawieZapobiegania iKaraniaZbrodniLudobójstwa,która
weszła w Ŝycie w 1951. W jej rozumieniu ludobójstwem są następujące
czyny dokonane w zamiarze zniszczenia w całości lub w części grup
narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych: a) zabójstwo członków
grupy;b)spowodowaniepowaŜnegouszkodzeniaciałalubrozstrojuzdrowia
psychicznegoczłonkówgrupy;c)rozmyślnestworzeniedlaczłonkówgrupy
warunków Ŝycia obliczonych na spowodowanie ich całkowitego
lubczęściowegozniszczeniafizycznego;d)stosowanieśrodków,któremają
na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy; e) przymusowe
przekazywaniedzieciczłonkówgrupydoinnejgrupy.Ludobójstwo,nawet
jeślizostałopopełnionenawłasnymterytoriumjakiegośpaństwa,niejest
wewnętrzną sprawą tego państwa, lecz zbrodnią międzynarodową. KaŜde
z państw moŜe zwrócić się do organów ONZ o interwencję i wszczęcie
zgodniezKartąNarodówZjednoczonychakcjizmierzającejdozapobieŜenia
4
ProjektjestdofinansowywanyześrodkówWspólnotyEuropejskiejiMinisterstwaPracyiPolitykiSpołecznej
www.galeriatolerancji.org.pl
GALERIA TOLERANCJI
ludobójstwuiprzerwaniaaktówludobójstwa.Zbrodnieprzeciwkoludzkości
podlegająosądowiMiędzynarodowegoTrybunałuSprawiedliwościwHadze.
Materiał pochodzi z warsztatów dla trenerów, poprowadzonych przez Katarzynę
śytkiewicz–Ludwiniak,realizowanychwramachGaleriiTolerancji.
5
ProjektjestdofinansowywanyześrodkówWspólnotyEuropejskiejiMinisterstwaPracyiPolitykiSpołecznej
www.galeriatolerancji.org.pl
[ Pobierz całość w formacie PDF ]